به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، در نشست علمی "شاخص های دین داری" که پیش از ظهر امروز در تالار شیخ طبرسی مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم برگزار شد، حجت الاسلام و المسلمین دکتر مسعود آذربایجانی، به عنوان یکی از ناقدین حاضر در این جلسه با بیان این که  شاخص های دین داری در ابعاد معنوی و اخلاقی و دینی دارای اهمیت بسزایی است، اظهار داشت: از آن جا که انسان "خود فریب" است لذا ما در سنجش دین داری نمی توانیم به ظواهر امر اکتفا کنیم چه آن که می بایست با داشتن یکسری سنجه ها و شاخص ها ، دین داری خود و جامعه را محک بزنیم.

چرا نیاز به شاخص های دین داری داریم؟

وی با اشاره به هزینه های تبلیغی بسیاری که در کشور ما در زمینه امور دینی صورت می گیرد، افزود: از حیث اجتماعی به خصوص برای جامعه ما که جامعه دینی است لازم است که ما شاخص هایی در تربیت دینی داشته باشیم که البته در برنامه ششم توسعه نیز به این امور توجه شده است.

رییس مرکز تخصصی اخلاق حوزه همچنین گفت: به هر حال روحانیون و مبلغان ما در ماه محرم و رمضان به تبلیغ دینی می پردازند اما ما باید شاخصی داشته باشیم تا بدانیم که چه وضعی داریم و سال به سال با تلاش بیشتر و با شناخت بهتر در مسیر ارتقای وضعیت گام برداریم.

نقش آموزه های دینی در بهبود وضع فرهنگی جامعه

وی اضافه کرد: از سوی دیگر از حیث آکادمیک و علمی ما باید علاوه بر بدنه جامعه در محیط علمی نیز رابطه دین داری را با بسیاری از متغیرات بسنجیم که دراین جا بحث روان شناسی دین مطرح می شود و از این گونه مباحث سخن به میان می آید که جایگاه و نقش آموزه های دینی در سلامت روانی و کاهش جرم و جنایت تا چه اندازه است.

این استاد و محقق حوزوی بیان داشت: طبعاً ما تا شاخص نداشته باشیم نمی توانیم این تحقیقات و پژوهش های علمی را دنبال کنیم.

وی با اشاره به این که سخن در باره بحث قدسی بودن دین متفاوت است با مقولات دیگر، گفت: به طور کلی تبدیل امور کیفی به کمی با مشکلات و ملاحظاتی همراه است چون دارای ابعاد گسترده و پیچیده ای است، ضمن آن که باید توجه داشت که دین داری چون یک مقوله ارزشی در نزد مردم است تطبیق شاخصه ها یک مقدار با مشکلاتی روبروست .

تقدیر از تلاش علمی استاد مهریزی

حجت الاسلام و المسلمین آذربایجانی همچنین با بیان این که حجت الاسلام و المسلمین مهریزی از اساتید و محققان برجسته ای هستند که در مساله اسلام پژوهی و حدیث پژوهی فعالیت های درخشانی انجام داده اند، ابراز داشت: جنبه های مثبت کتاب شاخص های دین داری نوشته ایشان بسیار زیاد است، ضمن آن که اساساً بحث شاخص های دینی داری اهمیت بسزایی در نظام اسلامی می باشد.

وی افزود: نکته مهم دیگر گستردگی این کار و جامعیت آن است که در مباحث درون دینی مهم است هر چند که شاید کاستی هایی داشته باشد.

بیش از 300 تعریف از دین داریم

وی در بخش دیگری از سخنان خود به بیان برخی ایرادات و نقاط ضعف این اثر علمی پرداخت و گفت: با توجه به این که بیش از 300 تعریف از دین داریم ، در این کتاب به نظر می رسد که با تعجیل از این بحث عبور شده و حال آن که نیاز به دقت بیشتری احساس می شد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه یادآور شد: از سویی در تعریف اخلاق و دایره و گستره آن با توجه به این که نظرات و اقوال گوناگون مطرح است خوب است به آنها اشاره می شد و در این باره تعمیق بیشتری صورت می گرفت

اشاره به برخی نقاط ضعف و ایرادات

دکتر علیرضا شجاعی زند ، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس نیز به عنوان دیگر ناقد این اثر اظهار داشت: تلاش بسیاری شد در این اثر که اطلاعات خوبی جمع آوری شود اما نیاز به دقت بیشتری احساس می شد تا مباحث کامل تر و روان تر ارایه گردد، ضمن آن که در برخی قسمت ها احساس می شود که ورود خوبی نشده است.

وی افزود: البته از نقاط قوت کتاب استاد مهریزی و توانایی ویژه ایشان نمی توان غفلت کرد ، ضمن آن که این بزرگوار همواره با سعه صدر و لطف خود با انتقادات مواجه شده است.

یک پیشنهاد علمی

این محقق و پژوهشگر علوم انسانی ابراز امیدواری کرد: سنت نقد یکدیگر بعد از تولید تبدیل به سنت گفتگوی قبل از تولید اثر شود تا شاهد اثر بهتری باشیم.

وی اضافه کرد: در جامعه علمی ما نوعاً کارها فردی پیش می رود و جمعی کمتر هست اما در بحث نقد همه جمع می شویم و اظهار نظر می کنیم و حال آن که بهتر می توان قبل از انتشار اثر به بیان ایرادات و نقاط ضعف آن پرداخت تا شاهد خروجی به مراتب بهتری باشیم.

فضای نقادانه را در حوزه تقویت کنیم

در ادامه نشست، حجت الاسلام و المسلمین دکتر مهدی مهریزی به عنوان نویسنده کتاب شاخص های دین داری و ارایه دهنده این بحث علمی با اشاره به این که ما به اختلاف نظرها و دیدگاه ها به عنوان یک امر سازنده باید توجه بیشتری داشته باشیم ، اظهار داشت: به خصوص ما باید در حوزه تلاش کنیم که فضای نقادانه را تجربه کرده و اهتمام به این امر داشته باشیم.

وی افزود: باید شرایط گفتگو و نقد سازنده فراهم شود تا این مساله باعث سازندگی فرد و جامعه شود.

هشدارهای دلسوزانه مقام معظم رهبری را جدی بگیریم

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی همچنین تاکید کرد: ما باید به فرمایشات مقام معظم رهبری در سخنرانی چند سال پیش در استان خراسان شمالی درباره ایرادات سبک زندگی توجه کنیم و این طور نیست که اگر ما اشکالاتی در حوزه دین داری را مطرح می کنیم ، متهم به سیاه نمایی شویم بلکه معظم له هم راجع به فقر و طلاق و آسیب های اجتماعی و موادمخدر و امور شهروندی و صله رحم و غیره هشدارهای دلسوزانه ای می دهند که باید به آن ها توجه جدی داشته باشیم.

وی گفت: بنده در این اثر سعی کرده ام برخی آمارها و اطلاعات در خصوص وضعیت فرهنگی و اجتماعی را از منابع معتبر و مسئولان ارایه کنم، ضمن آن که تلاشم این بوده که ابواب و فصول کتاب به هم مرتبط باشد و توضیحات را اجمالی داده ام چرا که بنایم در این اثر بر تطویل نبوده است.

این استاد حوزه و دانشگاه بیان داشت: البته دسته بندی های موضوعات در کتب حدیثی و دینی ما نیز متفاوت است و در حد توان سعی کرده ام که به این نکات توجه کنم، البته اعتقاد ندارم که لزوماً همین تقسیم بندی های رایج باید ملاک باشد چرا که تولید دانش زمانی صورت می گیرد که ما حتی در مقابل مسلمات یک علامت سوال بگذاریم و درباره آن بحث و بررسی علمی کنیم.